نظرسنجی، افکارسنجی و رضایت‌سنجی از مشتریان، کارکنان سازمان، همکاران و… برای اینکه صحت و بیشترین قرابت به نظر واقعی شرکت کننده را داشته باشد باید از عمق افکار و احساسات او نشات گرفته باشد. پیشدا کردن ریشه افکار، احساسات و نظر واقعی شرکت کنندگان در نظرسنجی نیازمند استفاده از روش‌هایی است که احساسات و افکار آن‌ها را نمایش دهد.
استفاده از طیف لیکرت یا مقیاس لیکرت؛ پرسشنامه‌هایی را به وجود می‌آورد که جواب آن‌ها صرفا بله/خیر نیست و طیفی از پاسخ‌ها را شامل می‌شود. در این مقاله از سنجاپ، مرجع داده پردازی و تحقیقات بازار به طراحی نظرسنجی با روش طیف لیکرت می‌پردازیم و در ادامه چند نمونه سوال از این روش قرار می‌دهیم.
برای آشنایی با پرسشنامه کیفی اینجا کلیک کنید.
کاربردهای مقیاس لیکرت یا طیف لیکرت در شناخت مخاطب
مقیاس لیکرت یا طیف لیکرت در مخاطب‌شناسی (Audience Analysis) به عنوان یکی از روش‌های تحلیل مخاطبان و تعیین ویژگی‌های آن‌ها در رسانه‌ها، تبلیغات و ارتباطات جمعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش به تعیین اطلاعاتی از قبیل سن، جنسیت، محل سکونت، علایق، نیازها و ویژگی‌های دیگر مخاطبان می‌پردازد. در ادامه چند کاربرد مهم مقیاس لیکرت در مخاطب‌شناسی آورده شده است:
طراحی کمپین‌های تبلیغاتی: مقیاس لیکرت به تبلیغ‌ها و کمپین‌های تبلیغاتی کمک می‌کند تا بهترین استراتژی‌ها و محتواها را برای مخاطبان هدف انتخاب کنند. با شناخت دقیق مشخصات مخاطبان، تبلیغ‌ها می‌توانند به طور دقیق‌تر واکنش مخاطبان را به دنبال داشته باشند.
سازمان‌دهی محتوا: در رسانه‌ها و وب‌سایت‌ها، مقیاس لیکرت به تهیه محتوای مناسب برای مخاطبان کمک می‌کند. این محتوا ممکن است شامل مقالات، ویدئوها، مطالب اجتماعی و غیره باشد.
تحلیل بازخورد: با استفاده از مقیاس لیکرت می‌توان بازخورد مخاطبان به محتوا یا محصول را بررسی کرد. این اطلاعات می‌توانند در بهبود محصولات و خدمات استفاده شوند.
تعیین استراتژی‌های ارتباطی: برای کسب و جلب مخاطبان، باید استراتژی‌های ارتباطی مناسبی تعیین کرد. مقیاس لیکرت به شناخت بهتر مخاطبان کمک می‌کند تا استراتژی‌های ارتباطی بهینه‌تری را اجرا کنند.
سفارشی‌سازی محتوا: مطالعه مقیاس لیکرت می‌تواند به سازمان‌ها و برندها کمک کند تا محتوا و محصولات را برای هر گروه مخاطب خود سفارشی‌سازی کنند. این به افزایش احتمال موفقیت در بازارها کمک می‌کند.
تحقیقات بازار و بازاریابی: مقیاس لیکرت در تحقیقات بازار و بازاریابی برای تعیین نیازها و ترجیحات مخاطبان بسیار مفید است. این اطلاعات می‌توانند در انتخاب بازار هدف، تعیین قیمت و استراتژی‌های تبلیغاتی کمک کنند.
به طور خلاصه، مقیاس لیکرت در مخاطب‌شناسی به سازمان‌ها و کسب‌وکارها کمک می‌کند تا مخاطبان خود را بهتر بشناسند و استراتژی‌ها و تبلیغات خود را به شکلی سفارشی‌سازی کنند که بازدهی بالاتری داشته باشد.
برای آموزش طراحی نظر سنجی به مقاله “نمونه سوالات نظرسنجی مشتریان” مراجعه کنید.
ساخت نظرسنجی با استفاده از طیف لیکرت
استفاده از طیف لیکرت یا مقیاس لیکرت در طراحی نظرسنجی به تحلیل و تعیین ویژگی‌ها و نیازهای مخاطبان و شرکت‌کنندگان نظرسنجی کمک می‌کند. در ادامه مراحل استفاده از این مقیاس در طراحی نظرسنجی برای شما شرح داده شده است.
- تعیین هدف نظرسنجی
- انتخاب مقیاس لیکرت
- تدوین سوالات
- ترجمه به مقیاس لیکرت
- آزمایش نظرسنجی
- تجمیع داده‌ها
- گزارش نتایج
- عمل به نتایج
این 8 مرحله، در واقع مراحل اصلی طراحی نظرسنجی با مقیاس لیکرت است. این 8 مرحله برای ساخت نظرسنجی به تفصیل شرح داده شده است.
برای اینکه با تحلیل بازار و تحقیق بازار به شکل مفصل آشنا شوید می‌توانید به مقاله تحلیل بازار چیست؟ و تحقیقات بازار چیست مراجعه کنید.
تعیین هدف نظرسنجی: ابتدا باید هدف اصلی نظرسنجی را مشخص کنید. بدانید که چه اطلاعاتی از شرکت‌کنندگان میخواهید بدست آورید و چه اهدافی برای تحلیل دارید. این هدف ممکن است شامل ارزیابی نظرات، نیازها، ترجیحات، یا ویژگی‌های اجتماعی مخاطبان باشد.
انتخاب مقیاس لیکرت: بر اساس هدف نظرسنجی، مقیاس لیکرت مناسبی را انتخاب کنید. این مقیاس ممکن است شامل مقیاس‌های کمیتی (مثل مقیاس لیکرت 5-امتیازی، 7-امتیازی ، 10-امتیازی و غیره) یا مقیاس‌های کیفی (مثل مقیاس لیکرت تصویری یا مقیاس لیکرت کلمه‌ای) باشد.
تدوین سوالات: سوالات نظرسنجی را بر اساس مقیاس لیکرت انتخاب شده طراحی کنید. این سوالات باید واضح، جامع، و معنادار باشند. می‌توانید سوالات باز و بسته را ترکیب کنید.
ترجمه به مقیاس لیکرت: در این مرحله، سوالات نظرسنجی را به مقیاس لیکرت ترجمه کنید. به هر گزینه مقیاس لیکرت یک ارزش یا برچسب اختصاص دهید. مثلاً اگر از مقیاس 5-امتیازی استفاده می‌کنید، ارزش‌ها می‌توانند از 1 تا 5 باشند (1 = کمی موافق، 5 = بسیار موافق).
عدم شناخت رقبا در بازار، احتمال شکست کسب و کار را تاحد بسیار زیادی افزایش می‌دهد، برای شناخت بهتر رقبا و آموزش 6 گام اصلی تحلیل رقبا مقاله “تحلیل رقبا” را مطالعه کنید.
آزمایش نظرسنجی: قبل از انتشار نظرسنجی نهایی، آن را به عنوان یک نسخه آزمایشی به یک گروه کوچک از افراد ارائه دهید تا بازخوردهایشان را دریافت کنید. این مرحله به تصحیح و بهبود سوالات کمک می‌کند.
تجمیع داده‌ها: پس از جمع‌آوری پاسخ‌ها، داده‌ها را تجمیع کنید و آن‌ها را به تفسیر تحلیلی بپردازید. از روش‌های آماری مختلف برای تحلیل مقیاس لیکرت و پاسخ‌های کمی استفاده کنید.
گزارش نتایج: نتایج تحلیل مقیاس لیکرت را در یک گزارش نهایی جمع‌آوری کنید و به شکل گراف‌ها و نمودارها تجسم کنید. این گزارش می‌تواند به تصمیم‌گیری‌ها و استراتژی‌های آینده شما کمک کند.
عمل به نتایج: بر اساس نتایج تحلیل مقیاس لیکرت، تصمیمات و اقدامات مناسبی اتخاذ کنید تا نیازها و ترجیحات مخاطبان را در نظر بگیرید.
استفاده از مقیاس لیکرت در طراحی نظرسنجی به بهبود کیفیت و اعتبار پژوهش‌ها و تحلیل‌های شما کمک می‌کند و به شما اطلاعات دقیق‌تری در مورد نظرات و نیازهای مخاطبانتان می‌دهد.
برگزاری نظرسنجی تاثیر بسزایی در کسب رضایت مشتریان دارد، برای درک بهتر می‌توانید مقاله “تاثیر رضایت مشتری بر کسب و کار و راهکاری برای حفظ و اندازه‌گیری” مطالعه کنید.
نمونه سوالات پرسشنامه نظرسنجی طیف لیکرت
در ادامه، چند نمونه از سوالاتی با مقیاس لیکرت 5-امتیازی به عنوان نمونه‌هایی از سوالات نظرسنجی طراحی شده با این مقیاس ارائه شده‌اند. این سوالات می‌توانند برای اندازه‌گیری نظرات و ترجیحات مخاطبان در موضوعات مختلف مورد استفاده قرار بگیرند:
- از 1 تا 5، میزان رضایت شما از محصول فعلی چیست؟
(1= بسیار ناراضی / 5= بسیار راضی)
- لطفاً میزان ترجیح شما برای محصول A را با استفاده از مقیاس 5-نقطه بیان کنید.
(1=ترجیح می‌دهم / 5= ترجیح نمی‌دهم)
- چگونه از کیفیت خدمات ما در طول زمان راضی هستید؟
(1=بسیار ناراضی / 5= بسیار راضی)
- آیا میزان تجربه شما در تعامل با پشتیبانی مشتریان ما راضی‌کننده بوده است؟
(1= نه، برای من رضایت‌آور نبوده است، 5 = بله، بسیار راضی‌کننده بوده است)
- لطفاً درجه اهمیت موضوع X برای شما را با استفاده از مقیاس 5-نقطه بیان کنید.
(1=بسیار مهم / 5= بسیار بی اهمیت)
- کمیت مورد نیاز شما از محصول Y چقدر است؟
(1= بسیار زیاد / 5= بسیار کم)
- آیا شما تمایل دارید در آینده از محصول Z استفاده کنید؟
(1=بله حتما / 5= هرگز)
- لطفاً میزان اطمینان شما از اعتماد به اطلاعات شخصی در ما را با استفاده از مقیاس 5-نقطه بیان کنید.
(1= بسیار زیاد / 5= بسیار کم)
- میزان استفاده شما از خدمات آنلاین ما چقدر است؟
(1= تقریبا هیچ / 5= بسیار زیاد)
- لطفاً نظر خود در مورد بهبود خدمات ما بنویسید.
(متن آزاد)
در مقاله “6 روش از به‌روزترین تکنیک‌های نظرسنجی” به معرفی جدیدترین تکنیک‌های نظرسنجی در جهان پرداخته‌ایم.
این نمونه‌ها از سوالات می‌توانند برای مطالعه نظرات و ترجیحات مخاطبان در موضوعات مختلف مورد استفاده قرار گیرند. برای طراحی نظرسنجی دقیق‌تر و متناسب با هدف شما، می‌توانید سوالات را تطبیق دهید و ساختار نظرسنجی را به شکلی طراحی کنید که بهترین اطلاعات را از مخاطبانتان جمع‌آوری کند.
نظرسنجی یکی از ارزان‌ترین و بهترین راه‌ها برای کسب رضایت مشتری است که در مقاله “نظرسنجی و رضایت مشتری” به آن پرداخته‌ایم.
آموزش ساخت نظرسنجی مقیاس لیکرت به زبان ساده
نظرسنجی با مقیاس لیکرت یا طیف لیکرت به شما کمک می‌کند تا نظرات و ترجیحات مخاطبان یا شرکت‌کنندگان خود را در مورد یک موضوع مشخص جمع‌آوری کنید. این نظرسنجی به شما امکان می‌دهد تا با استفاده از ارزش‌های عددی (مثل 1 تا 5 یا 1 تا 7) نظرات و ترجیحات افراد را اندازه‌گیری کنید. به طور کلی، مراحل طراحی نظرسنجی با مقیاس لیکرت به این شکل است:
هدف نظرسنجی: ابتدا باید بدانید که چرا میخواهید نظرسنجی را انجام دهید و چه اطلاعاتی را میخواهید بدست آورید.
سوالات نظرسنجی: سوالات را بر اساس هدف نظرسنجی طراحی کنید. سعی کنید سوالات خود را واضح و ساده بنویسید.
مقیاس لیکرت: برای هر سوال، یک مقیاس لیکرت انتخاب کنید. مثلاً می‌توانید از مقیاس 1 تا 5 استفاده کنید که 1 به معنای “بسیار ناراضی” و 5 به معنای “بسیار راضی” باشد.
نمونه‌های مقیاس: نمونه‌های مقیاس لیکرت را به شکل عددی و کلماتی برای توضیح هر گزینه آماده کنید. برای مقیاس 1 تا 5:
- بسیار ناراضی
- ناراضی
- متوسط
- راضی
- بسیار راضی
تست نظرسنجی: نظرسنجی را به چند نفر از افراد به عنوان یک آزمایش اولیه ارائه دهید تا بازخورد آن‌ها را دریافت کنید و نظرسنجی را اصلاح کنید.
نظرسنجی نهایی: پس از اصلاح نظرسنجی بر اساس بازخوردها، نظرسنجی نهایی را آماده کنید.
ارسال نظرسنجی در زمان مناسب، اهمیت بسیاری دارد، زیرا اگر تجربه مشتری منفی باشد، احتمال ترک برند شما تا ۹۱ درصد افزایش می‌یابد برای آشنایی بهتر با این موضوع مقاله “بهترین زمان برای سنجش رضایت مشتریان” را مطالعه کنید.
جمع‌آوری پاسخ‌ها: نظرسنجی را به افرادی که میخواهید از آن پاسخ بگیرید ارسال کنید و پاسخ‌هایشان را جمع‌آوری کنید.
تحلیل نتایج: پس از جمع‌آوری پاسخ‌ها، نتایج را تحلیل کنید. به تعداد افرادی که هر ارزیابی را داده‌اند و امتیاز میانگین توجه کنید.
گزارش نتایج: نتایج تحلیل مقیاس لیکرت را در یک گزارش نهایی جمع‌آوری کنید و آن را به دیگران ارائه دهید.
عمل به نتایج: بر اساس نتایج تحلیل مقیاس لیکرت، تصمیمات و اقدامات مناسبی اتخاذ کنید تا نیازها و ترجیحات مخاطبان را در نظر بگیرید.
این روش ساده‌ای است که به شما امکان می‌دهد نظرات و ترجیحات مخاطبان یا شرکت‌کنندگان خود را به صورت کمی اندازه‌گیری کنید و اطلاعات مفیدی برای تصمیم‌گیری‌ها و بهبودها دریافت کنید.
برای اینکه اهمیت طراحی نظرسنجی برای مخاطبین را درک کنید مقاله “اهمیت طراحی پرسشنامه رضایت مشتری” را مطالعه کنید.
نکات مهم در طراحی نظرسنجی با مقیاس لیکرت
در ساخت پرسشنامه با طیف لیکرت باید به چند نکته توجه کنیم تا نتایج به دست آمده دقیق‌تر و جامع‌تر باشد این نکات شامل موارد زیر است که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود.
- سوالات شفاف بپرسید
- به برچسب‌گذاری طیف لیکرت توجه کنید
- به نحوه چیدمان گزینه‌ها دقت کنید
- از زبان خنثی و ساده استفاده کنید
بدون سوگیری پرسشنامه لیکرت طراحی کنید
از استفاده از کلماتی که به نظرات شرکت‌کنندگان هر گونه جهتی می‌دهد خود داری کنید برای مثال از کلمات موافق، مخالف، در سوالاتی که نظر شرکت کننده را میخواهید استفاده نکنید برای مثال:
“آیا موافق / مخالف استفاده از گلدان‌های گیاهان در محیط کار هستید؟” این نحوه سوال اشتباه است و باید به این صورت طرح شود: “نظر شما درمورد وجود گلدان گیاهان در محیط کار چیست؟ 1 بسیار موافقم / 5 کاملا مخالفم”
سوالات شفاف بپرسید
شکل بیان و نحوه پرسیدن سوال در گرفتن پاسخ درست از مخاطب بسیار مهم است. سوالات خود را کامل و دقیق بپرسید برای مثال سوال “آیا از محصول ما راضی هستید” درست نیست و باید از سوال “چه میزان از محصول ما رضایت دارید؟” استفاده شود.
توجه به برچسب گذاری
برچسب پاسخ‌ها نیز بسیار مهم است، شرکت کنندگان باید بتوانند پاسخ نزدیک به تصورات خود را در بین پاسخ‌ها پیدا کنند. چیدن صحیح گزینه‌ها در جای خود به شرکت‌کننده حق انتخاب دقیق‌تری را می‌دهد. وجود گزینه‌های میانی و طیفی مانند، نظری ندارم، مشخص نیست، متوسط و… باعث می‌شود تردید از نگاه شرکت کننده پاک شود و حس اعتماد بیشتری به نظرسنجی پیدا می‌کند.
توجه به نحوه چیدمان گزینه‌ها
گزینه‌ها باید از بهترین به بدترین نوع پاسخ چیده شود و در میانه این دو قطب، طیف قرار بگیرد برای مثال:
چه میزان از محصول ما رضایت دارید؟
1: بسیار زیاد 2: زیاد 3: نظری ندارم 4: کم 5: بسیار کم
استفاده از زبان ساده و خنثی
از زبان ساده و بیان راحت و بدون تعارف استفاده کنید. از جملات خنثی استفاده کنید و به دنبال گرفتن نظر خاصی از مخاطب نباشید. بسیار ساده و بدون تعارف سوال خود را مطرح کنید و پاسخ‌های شفاف قرار بدهید.
انواع پرسشنامه‌های مقیاس لیکرت
پرسشنامه لیکرت شامل دسته‌بندی تعداد پاسخ ها می‌شود، نظرسنجی 4 امتیازی، 5 امتیازی، 7 امتیازی و… که در ادامه به هر کدام از این نوع نظرسنجی می‌پردازیم.
طیف لیکرت ۴ تایی
در این نوع نظر سنجی از 4 گزینه پاسخ استفاده می‌شود و به نوعی مخاطب را مجبور می‌کند تا در پاسخ دادن جهتگیری کند و نظر بدهد. برای مثال:
چه میزان از خدمات ما راضی هستید؟
بسیار راضی
راضی
ناراضی
بسیار ناراضی
طیف لیکرت 5 تایی
در این نوع نظر سنجی از 5 گزینه پاسخ استفاده می‌شود این نوع نظرسنجی تا حدودی دست پاسخ دهنده را باز می‌گذارد و شرکت‌کننده می‌تواند نظری نداشته باشد و یا نظر خنثی بدهد. برای مثال:
چه میزان از خدمات ما راضی هستید؟
بسیار راضی
راضی
نظری ندارم
ناراضی
بسیار ناراضی
طیف لیکرت 7 تایی
دقیق‌ترین نوع مقیاس لیکرت 7 تایی است چراکه علت بی‌نظر و خنثی بودن مخاطب و تمایل او مشخص می‌شود اما تنها ایرادی که این نوع لیکرت دارد این است که مخاطب ممکن است از پاسخ‌های قبلی خود اثر بگیرد و در نظر دادن دچار تردید شده و بیشتر به سمت طیف میانه حرت کند. برای چاره این کار نیز بهتر است این نوع سوالات را در پرسشنامه پخش کنید و پشت سر هم نباشد. برای مثال از این نوع سوال می‌توان به سوال زیر اشاره کرد.
چقدر احتمال دارد مجددا از ما خرید کنید؟
همیشه فقط از شما خرید می‌کنم
بسیار زیاد
تا حدودی
نمی‌دانم
تا حدودی ممکن است
شاید ممکن باشد
اصلا امکان ندارد
کلام آخر
یکی از شایع‌ترین و بهترین سوالاتی که می‌توان در نظرسنجی‌ها استفاده کرد همین طیف لیکرت است. با استفاده از مطالب این مقاله شما آموختید که چگونه باید یک پرسشنامه طیفی طراحی کنید و چه نکات مهمی وجود دارد که باید در طراحی نظرسنجی لیکرت در نظر داشته باشید.
در پلتفرم سنجاپ شما می‌توانید به سادگی نظرسنجی طیفی طراحی کنید و با انتشار این پرسشنامه در بستر ویژه و یا هر بستری که مدنظر داشته باشید، اطلاعات و دیتای دقیق از نظر کاربران مورد نظرتان را به دست آورید.
